Những hành động mang tính tâm lý đôi khi khiến bạn mất tất cả tài sản đã tích lũy nhiều năm. Làm sao để thoát những bẫy tâm lý thường gặp? Đọc bài viết này bạn sẽ có thêm kinh nghiệm để xử lý.
Hành vi của con người được tạo ra từ những quá trình học tập, nhưng nó chịu sự tác động của rất nhiều nhân tố nên không phải lúc nào hành vi cũng xảy ra một cách ổn định, mà nó có thể sẽ bị thiên lệch (biased) dưới ảnh hưởng của một nhân tố tác động nào đó, những sự thiên lệch này có thể sẽ tạo ra những kết quả bất thường trái với dự báo trước đó, và do đó làm kết quả đầu tư thực tế khác với những dự kiến ban đầu.
Trong trường hợp nhà đầu tư không thể tự mình đưa ra những lựa chọn đầu tư sáng suốt sẽ dễ chịu ảnh hưởng từ tác động của người khác, như lên mạng tra xem mọi người đánh giá thế nào về xu hướng thị trường, và cổ phiếu mình đang quan tâm, nhằm giúp bản thân tìm thấy cảm giác an toàn khi thấy mọi người đều hành động như vậy.
Ngoài ra, cũng cần nói đến “Hiệu ứng đàn cừu” trong đầu tư chứng khoán. Đây là là một loại hành vi phi lý trí, nó dùng để chỉ hành vi của một người tham gia đầu tư chịu ảnh hưởng của những nhà đầu tư khác, mô phỏng quyết sách của người khác hoặc quá chịu ảnh hưởng của dư luận, số đông khi người tham gia đầu tư ở trong môi trường thông tin không xác định, mà không cân nhắc đến những thông tin của chính bản thân mình.
Những hành động mang tính tâm lý như vậy, đôi khi giúp cho nhà đầu tư có những giao dịch thành công nhưng về lâu dài thì nó sẽ phá vỡ tất cả những kỷ luật, nguyên tắc đầu tư, và nguy hiểm hơn là làm tiêu tan tất cả các tài sản mà nhà đầu tư phải mất rất nhiều năm làm việc để tích luỹ
Chính vì thế, để luôn ở trạng thái cân bằng và không bị tâm lý chi phối trong các quyết định đầu tư, những nhà đầu tư chuyên nghiệp họ đã nghiên cứu rất sâu về tâm lý học, hoặc thậm chí có những chuyên gia tâm lý ở bên cạnh để luôn đưa ra những lời khuyên kịp lục. Một số lời khuyên sau đây sẽ giúp cho các nhà đầu tư tham gia thị trường có thể thoát khỏi những bẫy tâm lý, và xây dựng dần cho mình một chiến lược đầu tư phù hợp để kiếm lời trên thị trường tài chính:
Các vấn đề tài chính:
- Luôn chuẩn bị cho những tình huống xấu nhất có thể xảy ra. Không ai có thể dự đoán trước được tất cả những gì có thể xảy ra trong tương lai, nên khi đầu tư, bạn cần luôn có tâm lý chuẩn bị trước những huống xấu nhất có thể xảy ra, điều này giúp cho chúng ta có sẵn những kế hoạch B để hành động, khi chuyện không mong muốn xảy ra chúng ta cũng không bị động trong ngay cả tình huống tồi tệ này.
- Nhà đầu tư luôn giành chiến thắng trong các giao dịch không phải là người có thể kiếm được nhiều tiền về lâu dài, vì trong chứng khoán các chiến lược giao dịch sẽ khác nhau khi số vốn đầu tư khác nhau. Vốn càng lớn các giao dịch sẽ càng phức tạp hơn rất nhiều. Nhà đầu tư nhỏ có thể giành chiến thắng trong các giao dịch nhỏ, nhưng khi giao dịch lớn hơn đòi hỏi bạn phải có chuyên môn cao hơn
- Nhà đầu tư chưa bao giờ thua lỗ cũng không phải là người có thể kiếm được nhiều tiền về lâu dài, vì chính những nhà đầu tư này cũng chưa học được những bài học lớn của thị trường, nên nếu không chuẩn bị, có thể một lúc nào đó bạn sẽ phải trả giá với thị trường
- Hãy làm vì những giá trị tích cực được kỳ vọng chứ không phải vì điều đó ít rủi ro nhất. Tâm lý sợ rủi ro làm cho các nhà đầu tư không dám lựa chọn những cổ phiếu đang tăng để đầu tư, mà ngược lại họ lại chọn những cổ phiếu đang giảm để mua vào, điều này làm cho những khoản đầu tư của họ không thành công.
- Chỉ đầu tư full-margin khi bạn có đủ khả năng tài chính để trả nợ khi thị trường giảm. Một số nhà đầu tư kỳ vọng kiếm được lợi nhuận nhiều hơn nên sử dụng full-margin trong các khoản đầu tư, nhưng họ không chuẩn bị trước các tình huống của thị trường giảm giá, nên không có sự chuẩn bị về nguồn tài chính sau đó, nên khi tài khoản bị call-margin họ buộc phải bán cổ phiếu ra ngay vùng đáy, làm cho tài sản sụt giảm đi đáng kể, và rất khó hồi phục lại.
- Hãy nhớ đầu tư chứng khoán là một đầu tư lâu dài. Bạn có thể lời hay lỗ trong các lần giao dịch nhưng chuyện gì sẽ xảy ra về sau mới là điều quan trọng. Đầu tư chứng khoán, không phải là “một viên thuốc thần kỳ” giúp cho chúng ta trở nên giàu có một cách nhanh chóng, nó cần có thời gian để cho bạn tích luỹ và làm giàu. Nên đừng vì một, hai giao dịch lời, lỗ mà tâm lý trở nên hưng phấn hay bi quan. Mà hãy cố gắng theo đuổi một phương pháp đầu tư lâu dài, để có thể giúp bạn kiếm được tiền từ thị trường.
Chiến lược:
- Đừng đầu tư những cổ phiếu mà bạn không hiểu, hay thậm chí từng nhìn thấy nhiều người kiếm được nhiều tiền từ nó.
- Hãy tính khoản đầu tư của mình vào cổ phiếu khi tiền đầu tư vào nó chưa cao, điều này sẽ giúp bạn dễ dàng cắt lỗ và thoát khỏi những giao dịch sai lầm.
- Đừng lừa đảo. Những kẻ lừa lọc chẳng bao giờ thành công lâu dài.
- Hãy kiên định với những nguyên tắc của bạn.
- Bạn cần điều chỉnh nguyên tắc đầu tư khi động lực của thị trường thay đổi. Hãy linh hoạt hơn.
- Hãy kiên nhẫn và suy nghĩ kỹ.
- Nhà đầu tư có khả năng chịu đựng và tập trung cao độ sẽ giành chiến thắng.
- Hãy trở nên khác biệt. Thàng công không có công thức chung, mỗi nhà đầu tư cần phải có những nguyên tắc riêng cho mình.
- Hy vọng không phải là một kế hoạch hay.
- Đừng để mình mất sức. Tốt nhất nên hít một hơi dài, đi dạo hoặc dừng các giao dịch để đi ngủ. Khi bạn mệt mỏi với thị trường, là lúc bạn dễ mắc những giao dịch sai lầm vì tâm trí không còn đủ sáng suốt để phân tích.
Tiếp tục học hỏi:
- Hãy tự nâng cao hiểu biết cho bản thân. Hãy đọc sách và học hỏi từ người khác, những người đã trải nghiệm điều đó trước bạn.
- Hãy học bằng cách thực hành. Lý thuyết rất hay, nhưng chẳng gì có thể thay thế được kinh nghiệm thực tiễn.
- Học từ những người tài năng xung quanh bạn.
- Việc đầu tư thành công và kiếm được nhiều tiền không có nghĩa bạn là nhà đầu tư giỏi và bạn không cần phải học hỏi nữa. Có thể bạn thành công là nhờ may mắn. (Hãy nhớ về giai đoạn của thị trường năm 2006)
- Đừng ngại ngần xin tư vấn.
Văn hoá:
- Bạn đang muốn đầu tư. Để trở thành nhà đầu tư giỏi, bạn cần phải sống với nó và ngủ cũng mơ về nó.
- Đừng kiêu căng tự phụ. Đừng khoe khoang. Luôn có nhiều người tài giỏi hơn bạn.
- Hãy thân thiện và kết bạn thật nhiều. Thế giới này rất nhỏ bé.
- Hãy chia sẻ những gì bạn học được cho người khác.
- Hãy tìm kiếm cơ hội ngoài lĩnh vực đầu tư chứng khoán. Bạn chẳng bao giờ biết được mình sẽ gặp ai, kể cả những người bạn mới hay những đối tác kinh doanh mới sẽ xuất hiện trong cuộc đời bạn.
- Hãy tận hưởng sự vui vẻ. Đầu tư chứng khoán chỉ thành công hơn khi bạn cố gắng làm điều gì đó cao hơn mục tiêu kiếm tiền.
